برای انجام دیالیز خونی باید راهی برای گرفتن خون از بیمار و برگرداندن خون به بیمار بعد از انجام دیالیز داشته باشیم. به طور معمول این راه یکی از موارد زیر می باشد:
— فیستول ( AVF ) که مخفف Arterio-Venous Fistula می باشد
— گرفت یا گرافت ( AVG ) یا رگ مصنوعی که مخفف Arterio-Venous Graft می باشد.
— پرمیکت که همان کاتتر دائم دابل لومن می باشد.

در زیر توضیح اجمالی در مورد هرکدام و فواید و معایب هر روش را ذکر می کنیم.

فیستول ( AVF ):

فیستول با اتصال جراحی شریان به ورید ایجاد می شود. از آنجائیکه فشار شریانی بالا است، خون به درون ورید با شدت بالا جریان پیدا می کند و به تدریج باعث بزرگ شدن ورید و قوی تر و مقاوم شدن دیواره آن می شود که مناسب برای سوزن زدن های مکرر می شود. بعد از رسیده شدن فیستول، از آن برای سوزن زدن و اتصال به دستگاه دیالیز استفاده می شود.

معایب: از معایب آن این است که زمان حداقل یک ماهه طول می کشد تا آماده استفاده شود و در مواردی که سریعا با انجام دیالیز نیاز است، به سرعت قابل استفاده نیست. ضمنا تعبیه فیستول در کسانی که آناتومی ر نامناسب دارند یا در نارسایی قلبی قابل انجام نیست.
مزایا: اجزای فیستول بافتهای بدن خود بیمار هستند و چیزی بصورت مصنوعی وارد پوست نشده است. لذا خطر عفونت و عوارض بسیار کمتر است.

—

گرفت ( AVG ):

نام دیگر گرفت، گورتکس Gortex هم هست. و گورتکس نام یکی از برندهای معروف برای AVG می باشد. در گرفت، ارتباط بین شریان و ورید توسط یک مجرای مصنوعی برقرار می گردد. که در طی دیالیز سوزنها به این رگ مصنوعی وارد و به دستگاه دیالیز وصل می شوند.

معایب: با افت فشار خون و فشار روی رگ مصنوعی ممکن است به سرعت معیوب و غیر قابل استفاده شود.
مزایا: گرفت مانند فیستول زمان برای آماده شدن نیاز ندارد و با سرعت بیشتری می توان مورد استفاده قرار داد. جراحان معتقدند بلافاصله می شود سوزن زد و استفاده کرد. ولی ما نفرولوژیستها معتقدثم بهتر است یک زمان یک تا دو هفته ای بگزرد که سلولهای رگ خونی از رگ بیمار به درون رگ مصنوعی رشد کرده و اپیتلیالیزه شود.

—

 

پرمیکت یا کاتتر دابل لومن دائم :

این نوع دسترسی به وسیله یک وسیله لاستیکی که کاتتر نام دارد و دارای دو مجرای مجزا برای ورود و خروج خون می باشد، توسط جراح تعبیه می شود و در ورید مرکزی که به قلب متصل است قرار داده می شود. انتهای این مجاری خارج از بدن بیمار قرار دارند و در هر بار دیالیز ، پیچ سر آنها باز شده، به دستگاه دیالیز وصل می شوند و در انتها بعد از هپارینه شدن مجدد بسته می شوند.

مزایا: از مزایای آن این است که به سرعت قابل تعبیه است و بلافاصله بعد از تعبیه می توان از آن استفاده کرد.
معایب: علاوه بر ظاهر که همیشه دو شلنک مانند از بدن بیمار خارج شده اند، مجاری آن به بیرون راه دارند و در هربار استفاده اگر کوکترین میکروبی وارد شود، میکروب مستقیم به مجرای عروق و قلب راه دارد و ممکن است باعث اندوکاردیت و عفونت منتشر شود. عفونت و تسکیل لخته در مسیر رگ اصلی از عمده عوارض این روش هستند.

—

ترجیح ما کدام است؟
در درجه اول ترجیح ما این است که برای بیمار فیستول تعبیه شود و از فیستول دیالیز شود. اگر بنا به عللی مثل آناتومی نامناسب یا نارسایی قلبی و . . . نتوان برای بیمار فیستول تعبیه کرد، انتخاب بعدی، گرفت یا رگ مصنوعی و در نهایت استفاده از پرمیکت است. طبیعی است در انتخاب هر روش بسته به هر بیمار موارد مختلفی را باید مد نظر قرار داد که مجال توصیف همه آنها در این صفحه نیست و بعد از ویزیت هر بیمار توسط نفرولوژیست و جراح عروق، در مورد روشهای ممکن برای دسترسی عروقی با بیمار صحبت می شود و سعی می شود بهترین و کم عارضه ترین روش برای هر بیمار انتخاب شود.

 

دکتر علی خداپرست فوق تخصص نفرولوژی و متخصص داخلی و استادیار هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی